De meest kwetsbare kinderen moeten met voorrang worden geholpen en de instroom in de jeugdbescherming moet preventief omlaag. Ook wil minister Weerwind (Rechtsbescherming) de hoge werkdruk van jeugdbeschermers aanpakken. Er worden de komende jaren miljoenen uitgetrokken om die druk te verlichten.

In september dit jaar trokken de inspecties al aan de bel omdat die niks meer konden doen om de situatie in de jeugdbescherming te verbeteren. Ze drongen aan op een crisisaanpak. De minister presenteerde toen een plan van aanpak, maar hij werd teruggefloten omdat dat volgens de Kamer weinig urgent en concreet was. In een reactie noemt Jeugdzorg Nederland de nieuwe plannen "mogelijk nog teleurstellender" door de weinig concrete voorstellen voor de korte termijn.

Het is bekend dat de problemen in de jeugdbescherming groot en complex zijn. Daardoor krijgen kinderen niet altijd de zorg die zij nodig hebben. Dat dat anders moet, daar zijn zowel de branche als de politiek het over eens. Sinds 2019 waarschuwen verschillende instellingen en inspecties, maar veel is er sindsdien niet verbeterd.

Door hoge uitstroom en personeelstekorten staan jeugdbeschermers op dit moment voor grote uitdagingen. Meer dan de helft van de jeugdzorgmedewerkers vindt de werkdruk in 2022 hoger dan het jaar ervoor. Onderzoek laat zien dat een jeugdbeschermer idealiter acht tot negen gezinnen onder zijn hoede neemt. In de praktijk begeleiden zij vaak meer dan zestien gezinnen. Zo'n hoge 'caseload' beïnvloedt de werkdruk, de kwaliteit van zorg en daarmee het welzijn van kwetsbare kinderen.

Jeugdbeschermers vertellen in gesprek met NU.nl dat ze elkaars werk opvangen als een collega uitvalt of vertrekt. "Dat doe je voor het kind. Het is geen optie dat een kind géén hulp krijgt", zegt jeugdbeschermer Patricia. Maar de hoge uitstroom en aanhoudende personeelstekorten zorgen ervoor dat iedereen die werkzaam is in de sector op zijn tandvlees loopt.

Daarnaast draagt het jeugdbeschermers niet bij aan de werkdruk dat ze nog te vaak zonder de juiste middelen worden ingezet bij complexe vechtscheidingszaken, goed voor zestig tot zeventig procent van de gezinsproblematiek. Daarbij wil de minister nu vooraf hulp en ondersteuning bieden, zodat de druk op jeugdbeschermers verlaagd wordt.

Een ander probleem is dat jeugdbeschermers geregeld te maken krijgen met agressie en intimidatie, een trend die in lijn staat met andere zorgmedewerkers. Acht op de tien jeugdzorgmedewerkers maakt op de werkvloer regelmatig verbale en fysieke agressie en intimidatie mee, wat de al zware werkdruk alleen maar doet oplopen.

Meer dan een kwart van hen ziet die agressie dit jaar toenemen. In 2021 was dat nog één op de vijf, laten cijfers van het onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn zien. Agressie en intimidatie centreren zich volgens Jeugdzorg Nederland vooral rond jeugdbeschermers, door het werk dat zij doen in de gedwongen jeugdzorg. Dat wordt hen door ouders niet altijd in dank afgenomen.

Bedreiging, uitschelden, online intimidatie, doxing, stalken of slaan. Jeugdbeschermers Ron en Patricia (gefingeerde namen, identiteit is bekend bij de redactie) weten er alles van. Zij willen anoniem blijven voor hun eigen veiligheid en die van de gezinnen die ze begeleiden.

Ron en Patricia leiden samen een bedrijfsopvangteam voor collega's die zich onveilig voelen en die willen praten over heftige dingen die ze hebben meegemaakt. "Je hebt elkaar hard nodig", zegt Patricia. "Het zit in onze werkcultuur om onze gevoelens onder tafel te schuiven door de werkdruk, maar dat willen we met een luisterend oor juist voorkomen", zegt Ron, die het opvangteam leidt naast zijn gewone werkzaamheden.

De jeugdbeschermers vertellen hoe zij en collega's geregeld te maken krijgen met agressie en intimidatie. Van dreigmails en in huis vastgehouden worden door ouders tot aan cliënten die onverwachts woedend voor de deur staan. Ron: "Ik begrijp echt de emotie van ouders, maar dit kunnen we niet pikken."

De veiligheid komt soms zelfs zo in het gedrang, dat kantoren van jeugdbescherming op last van de politie tijdelijk dicht moeten. Zo sloot jeugdbescherming Brabant dit jaar negen keer de deuren.

Jeugdzorg Nederland wijt die agressie deels aan een 'verhuftering' van de maatschappij, vooral tegenover zorgmedewerkers. De jeugdbeschermers wijzen daarbij naar de nasleep van het toeslagenschandaal. "Het voelde in die tijd als een maatschappelijke hetze tegen ons", zegt Ron, zichtbaar ontdaan. Patricia vult aan: "Ik durfde lange tijd geen talkshows meer te kijken, bang om zwartgemaakt te worden."

Ron en Patricia - beiden al decennia werkzaam in de jeugdbescherming - willen naast alle problematiek waar de sector mee kampt, ook de meerwaarde van hun vak benadrukken. Ron: "Laatst werd ik bij de kapper herkend door een vrouw van wie ik voogd was geweest toen ze kind was. Ze vertelde me dat ze door de hulp goed terecht was gekomen."

De jeugdbeschermers hopen nu dat Den Haag de daad bij het woord voegt en de crisis aanpakt die zij al jarenlang ervaren. Te beginnen bij meer tijd voor gezinnen en het tegengaan van agressie tegen werknemers.