Johnson kwam begin deze week met nieuwe regels voor de goederenhandel van en naar Noord-Ierland. Toen het Verenigd Koninkrijk twee jaar geleden uit de Europese Unie stapte, zijn er handelsregels afgesproken. De Britse premier geeft nu aan niet gelukkig te zijn met die regels en wil ze aanpassen, maar de EU wil dat niet. Toch is Johnson van plan door te zetten en trekt zich niets aan van wat de EU ervan vindt. Die is op zijn beurt niet van plan in te binden en dreigt een zaak te starten bij het Europese Hof van Justitie.

Die regels zorgen voor een harde grens tussen Noord-Ierland en de andere drie landen van het Verenigd Koninkrijk: Engeland, Wales en Schotland. Die harde grens betekent dat goederen die van bijvoorbeeld Engeland naar Noord-Ierland gaan, toch moeten voldoen aan Europese regels, hoewel ze nooit in de EU zijn. Dit is zo afgesproken om te voorkomen dat er een harde grens komt te liggen tussen Noord-Ierland en Ierland, dat nog wel in de EU zit.

Als die harde grens met Ierland er wel komt, vreest men dat spanningen uit het verleden weer terugkomen. In de laatste decennia van de vorige eeuw is er veel geweld geweest in Noord-Ierland en daar is in 1998 een einde aan gekomen met een vredesakkoord. Die vrede willen zowel Londen als Brussel graag behouden. Maar volgens Johnson zorgen de huidige regels juist voor heropleving van de spanningen. Het plan dat hij nu voorstelt, moet dat probleem oplossen. Ook vindt hij dat de huidige regels de handel met Noord-Ierland in de weg zitten.

Hij wil dat er aparte regels komen voor bijvoorbeeld Engelse goederen met eindbestemming Noord-Ierland en goederen die via Noord-Ierland naar Ierland gaan. Voor die eerste groep zouden er soepele regels moeten komen, terwijl voor die laatste controles nodig zouden zijn.

Ook zouden Europese instanties minder te zeggen moeten krijgen over de handel met Noord-Ierland. Daarnaast wil de premier dat bedrijven zelf mogen kiezen of ze bij goederen die naar Noord-Ierland gaan, zich houden aan Britse regels of die van de EU.

Wat op de achtergrond meespeelt, is dat veel Britse politici, ook in Noord-Ierland, zich ergeren aan het feit dat er nu een harde grens ligt binnen het VK. Met de nieuwe plannen wil Johnson hen tegemoetkomen.

De EU wijst naar de Brexit-deal die Londen en Brussel hebben gesloten eind 2020 en waar Johnson zijn handtekening onder heeft gezet. Als het VK regels daarvan wil aanpassen, moet dat in overleg gebeuren. Eenzijdig aanpassen kan niet, vindt de EU. De nieuwe plannen van Johnson zouden daarom een inbreuk zijn op internationaal recht.

Verder is de EU geïrriteerd over het feit dat het VK de afgelopen tijd niet alle benodigde checks heeft gedaan op goederen die naar Noord-Ierland zijn verscheept. Dat zou illegale handel in de hand werken. Daarnaast zijn sommige bedrijven juist blij met de vrije handel met Ierland.

Ook een deel van de Noord-Ierse politici kan zich vinden in de huidige regels. Ze staan daarmee lijnrecht tegenover de politici die de nieuwe plannen van Johnson steunen en dat zorgt voor de nodige problemen.

De EU dreigt naar het Europese Hof van Justitie te stappen, omdat het vindt dat de plannen van Johnson een schending zijn van internationaal recht. De procedure bij het Hof moet het VK ertoe dwingen de regels van de Brexit-deal na te leven.

Johnson krijgt twee maanden de tijd om te reageren. Doet hij dat niet, dan stapt de EU inderdaad naar het Hof. Dat kan besluiten boetes op te leggen aan het VK. Tevens dreigt de EU met een handelsoorlog tegen de Britten.

Ook wijst de EU erop dat het alternatieven heeft opgesteld voor de handel met Noord-Ierland en dat het daarover met Johnson in gesprek wil. Dat heeft de EU echter al eerder geprobeerd, maar dat liep op niets uit. Het Brexit-boek is nog lang niet uit.