Waar halen we de meeste bananen vandaan?

"Uit Ecuador, Costa Rica en de Filipijnen. Tussen 1961 en 2020 is de export van bananen gestegen van 4 miljoen naar 20 miljoen ton. Ongeveer 7 procent is fair trade. Het is een van de populairste vruchten in het Westen. De kook- en bakbanaan is voor veel mensen belangrijk basisvoedsel."

In welke landen bijvoorbeeld?

"Voor landen in Afrika, Latijns-Amerika, Azië en in India. In Afrika is banaan net zo belangrijk als brood voor ons. Ze koken ze daar, om er een voedzame puree van te maken. Er zitten heel veel vezels in een banaan."

"In Nederland is de banaan ook heel populair. 2 procent van de omzet van supermarkten komt van bananen. Het is een van hun belangrijkste producten, naast halfvolle melk. Mede daardoor is de prijs van de banaan laag en stunten supermarkten ermee. Dat vind ik fout."

Waarom?

"Wij kunnen deze bananen voor deze prijs eten omdat ze worden geproduceerd in lagelonenlanden. De banaan gaat wel drie keer over de kop, terwijl de producent er maar een klein deel van krijgt. Het werk is heel arbeidsintensief en wordt grotendeels met de hand gedaan."

"Wanneer je fair trade koopt, weet je dat het loon meestal goed zit. Maar ik denk niet dat hierin de oplossing ligt, omdat Nederlanders niet genoeg fairtradebananen kopen. De prijs van de normale banaan moet hoger worden."

Bestrijdingsmiddelen spelen een grote rol in de bananenteelt, schrijven jullie in jullie boek.

"De bananenteelt is er volslagen afhankelijk van. Zonder bestrijdingsmiddelen tegen schimmelziekten valt de export van bananen stil. In de natte periodes in tropische landen wordt er wekelijks gespoten op bananenplantages, vanuit een vliegtuig. Echt niet duurzaam. Dat krijg je ervan als je overal één ras teelt: een monocultuur, heel kwetsbaar voor ziekten."

De banaan is alsnog een bedreigde plantsoort. Hoe komt dat?

"De helft van alle bananen die wereldwijd worden geproduceerd is de Cavendish-banaan. Deze soort was resistent tegen een van de ergste bananenziekten, de fusariumverwelkingsziekte, en was daarom veilig om te telen."

"Nu is er een nieuwe schimmelvariant, waar Cavendish niet tegen kan. Dat is een enorm probleem. De schimmel is in alle belangrijke teeltgebieden aangekomen, waaronder in Mozambique. Als deze zich van daaruit verspreidt, komt de voedselvoorziening van Afrika in gevaar."

"De oplossing is om meer rassen te gaan ontwikkelen. Dat is bij de banaan nauwelijks gebeurd. Nederland is heel sterk in plantenveredeling. Samen met Chiquita, KeyGene en een Wageningse start-up zijn we zelf begonnen. Een belangrijk voordeel: als er bijzondere bananenrassen komen, kan de vrucht wat duurder worden in de supermarkt. En wie de problemen in de bananenteelt kent, snapt ook dat de prijs omhoog moet."

Wat weten veel mensen niet over de banaan?

"Niet alleen kun je heerlijk met de banaan koken, er wordt ook veel bedacht met de schillen van de banaan. Zoals vegetarische spekreepjes. Van de vezels uit de stam kun je stoffen maken die bijvoorbeeld verwerkt worden in lingerie. De vezels kunnen ook verwerkt worden tot pallets, als alternatief voor hout. Het is een supergewas."