Het kabinet voorspelde het al met Prinsjesdag: de gemiddelde premie zou met zo'n 11 euro per maand stijgen naar gemiddeld 137 euro per maand. Dat blijkt een reële inschatting. Gemiddeld komt de premiestijging dit jaar uit op ruim 10 euro per maand, een stijging van ruim 120 euro per jaar.

Veel verzekeraars doen een beroep op hun reserves om de stijging iets te beperken. Desondanks ontkomen ze niet aan een forse verhoging. Naast vergrijzing, duurdere behandelingen en meer chronisch zieken speelt de inflatie een rol.

"We zien de inflatie terug in de verhoging van de salarissen in de zorgsector, energie en materialen", stelde Dirk Jan Sloots, Chief Financial & Risk Officer van Menzis, in een persverklaring. De verzekeraar verhoogde de meest gekozen basisverzekering met 8 euro per maand.

Een kleine troost voor lage inkomens: de zorgtoeslag gaat volgend jaar omhoog met zo'n 35 euro per maand naar maximaal 154 euro per maand. Hoeveel je precies krijgt, is afhankelijk van je inkomen.

Een premieverhoging van 3,75 euro voor de meest gekozen polis bij CZ lijkt relatief weinig. Maar dat is voor de meeste mensen niet het hele verhaal, zegt Mirjam Prins, zorgexpert bij vergelijkingssite Independer. "De meeste mensen hebben deze polis via een collectief contract. Zij krijgen volgend jaar geen korting meer op de basisverzekering. Je moet dus eigenlijk rekenen met het bedrag dat je dit jaar onder de streep - na aftrek van de korting - betaalt."

En dan voelt het alsof je 'dubbel' de klos bent, aldus Prins. Kreeg je via je werkgever de maximale 5 procent collectiviteitskorting? Dan kwam je bij CZ dit jaar nog uit op een maandelijks bedrag van 127,78 euro. Daardoor gaat je premie niet met 3,75 euro omhoog, maar met 10,47 euro per maand. Bij Zilveren Kruis gaat de meest gekozen basisverzekering met 7,50 euro omhoog. Maar trek je de collectiviteitskorting er nog af, dan kom je uit op 14,07 euro extra.

Zo'n 60 procent van de Nederlanders is op dit moment collectief verzekerd, blijkt uit cijfers van onderzoeksbureau Vektis. "Dat de collectiviteitskorting zou verdwijnen, is al twee jaar geleden besloten. Verzekeraars verhoogden vaak de premie, om deze via de collectiviteit weer te verlagen. Daardoor betaalden verzekerden zonder collectiviteitskorting mee aan de korting van de ander. Daar wilde de minister van af", legt Prins uit.

"Uit onderzoek blijkt bovendien dat de polissen met collectieve korting de afgelopen drie jaar duurder zijn geweest dan individueel afgesloten verzekeringen. Dat was niet meer uit te leggen." Op aanvullende verzekeringen blijft de collectiviteitskorting wel bestaan.

Collectiviteiten worden voornamelijk aangeboden door de vier grote merken: Zilveren Kruis, VGZ, CZ en Menzis. De goedkopere en kleinere merken hadden deze korting niet. Ze kunnen dat dus niet compenseren met een beperkte premiestijging.

Dat zie je terug in de premieverhogingen, die gemiddeld dus ook hoger zijn: Just (CZ) krijgt er 13,60 euro bij, ZieZo (Zilveren Kruis) 17,70 euro en klanten van Anderzorg (Menzis) zien een verhoging van 15,50 euro tegemoet.

Deze verzekeringen blijven op jaarbasis desondanks flink goedkoper dan premies van de grote merken. "Tussen vergelijkbare naturapolissen, waarbij gecontracteerde zorg wordt vergoed, zit bijna 150 euro verschil. Dat zijn vergelijkbare verzekeringen, alleen heb je een minder bekend merk. Wel zijn de aanvullende pakketten bij goedkopere verzekeringen vaak beperkter", aldus Prins.

Wat ook opvalt: het aantal restitutiepolissen, waarbij je vrije zorgkeuze hebt, is verder afgenomen. In 2017 waren er nog 26 van dit soort polissen, zegt Prins. Dat waren er vorig jaar zestien, nu zijn het er nog maar vijf. "We zien dat deze polissen vaak worden omgevormd naar combinatiepolissen. Daarbij moet er voornamelijk met de ggz en wijkverpleging wel een contract zijn als je wil dat de zorg volledig vergoed wordt."

"Ik denk dat we een recordaantal overstappers gaan zien, zeker meer dan 8 procent", zei hoogleraar Gezondheidseconomie Wim Groot (Maastricht University) deze week tegen deze site.

Het overstappercentage van zorgverzekeringen schommelt al jaren tussen de 6 en 7 procent. Maar door de afschaffing van de korting op de collectieve zorgverzekering in combinatie met de premiestijging verwachten experts dat meer mensen zich gaan oriënteren op een andere verzekering. "We weten dat collectief verzekerden minder vaak overstappen, maar nu komen ze mogelijk wel in beweging", aldus Prins.

Wel drukt ze iedereen op het hart om dat verstandig te doen. "De zorgverzekering is een hoge kostenpost. Toch moet je uitkijken als je bijvoorbeeld je aanvullende verzekering schrapt of je eigen risico wil verhogen. Minder gaan betalen klinkt aantrekkelijk, maar vergelijk goed en kies dan bewust."