Het congres van afgelopen juni verliep anders dan de partijtop had verwacht. De leden stonden niet meer als één blok achter Mark Rutte en de VVD-fractie.

Een nipte meerderheid stemde, na een lange en pittige discussie, voor een motie die de Tweede Kamerfractie van de partij opriep om tegen de stikstofplannen van het kabinet te stemmen. Het was na relatief rustige jaren een eerste teken van onvrede onder de VVD-leden.

Ook het congres dat zaterdag in Rotterdam gehouden wordt, belooft interessant te worden. Dit keer staan niet de stikstofplannen ter discussie, maar de asielwet van staatssecretaris Eric van der Burg.

Na maanden moeizaam onderhandelen bereikte de coalitie vorige week een akkoord, tot ongenoegen van een deel van de VVD-leden. Nog voordat de Tweede Kamerfractie van de VVD zich alsnog achter het voorstel schaarde, lagen er kritische moties van leden klaar.

Sinds de stikstofdiscussie voor de zomer opnieuw het gesprek van de dag werd, gaat het in de peilingen niet voortvarend met de VVD. Hoewel peilingen in een tijd dat er geen verkiezingen zijn niet veel betekenis hebben, zullen de liberalen zich zorgen maken.

Onder Rutte werd twaalf jaar lang verkiezing na verkiezing gewonnen. Dit is geen vanzelfsprekendheid meer.

"We moeten inhoudelijk weer kleur op de wangen krijgen", vindt Eric Wetzels, die vorige maand met een ruime meerderheid van de stemmen werd verkozen tot voorzitter van de VVD. De partij was op zoek naar een nieuwe leider, omdat Christianne van der Wal (nu Stikstofminister) de overstap naar het kabinet had gemaakt.

Tot ieders verbazing versloeg Wetzels met 68 procent van de stemmen Onno Hoes, die aangedragen was door het partijbestuur. Wetzels heeft geen politieke ambities en was door leden voorgedragen voor de functie. Het is een teken aan de wand. VVD'ers in het hele land willen niet langer luisteren naar Den Haag, want Den Haag moet naar de leden luisteren, vinden ze.

Wetzels pleit voor meer interne discussie in de partij. Hoewel de Kamerleden moties niet hoeven op te volgen, vindt hij het belangrijk dat de leden zich durven uitspreken. Vorige congressen voelden volgens hem soms te veel als "een klapmachine".

De nieuwe partijvoorzitter zal zaterdag op zijn wenken bediend worden, want er is een grote hoeveelheid moties ingediend waar de leden over in debat gaan.

Zo spreekt een groep VVD'ers zich uit tegen de asielwet. Ze pleiten voor een strenger asielbeleid en het beperken van het aantal nieuwe asielaanvragen. Tegelijkertijd is er ook een groep VVD-leden die zich juist vóór de asielwet uitspreken. Zij zien het als middel om de ongelijke verdeling van asielopvang op te lossen. Al pleiten deze liberalen ook voor een strenger asielbeleid.

Er zal dan ook flink gedebatteerd worden over het asielbeleid. De VVD levert al jaren de verantwoordelijke bewindspersoon, maar heeft al die tijd weinig voor elkaar gekregen. Het was Rutte die vorige week aan de Tweede Kamerfractie beloofde zich als voorman van de VVD te gaan inspannen voor het beperken van het aantal mensen dat hier asiel aanvraagt.

De leden zullen van de VVD-leider willen horen hoe hij dit gaat doen. Ze zullen met gespitste oren luisteren als Rutte voorafgaand aan het behandelen van de moties de zaal zal toespreken.